Gelişim Psikoloğu
Hatice Özoğulöz
İnsan bebekleri, bebek diğer canlılarla karşılaştırdığınızda en yavaş büyüyen canlıdır. Uzun bir dönemi ebeveynine bağımlı olarak geçirir. Bu dönem, ebeveynlere; bebeğinin gelişimini ve büyümesini yakından şahit olabildikleri için hem çok özel hem de bir o kadar zorlayıcı gelebilir.
Anne sütü, bebeğin ilk doğal yemeğidir. Amerikan Pediyatri Akademisi, hayatının ilk 12 ayında bebeklerin anne sütüyle beslenmesini ve 12 aydan sonra bebeğin ve annenin istediği süre boyunca anne sütünün devam etmesini öneriyor. Yani, emzirmenin ne zaman sonlandırılacağına dair bir üst sınır yoktur.
Katı gıdaya başlandıktan sonra bile anne sütü bebeğin sağlığı için önemli olmaya devam eder.
Hem annenin hem de bebeğin sakinleşmek ve yeniden bağ kurmak özel bir alanı olur.
Sütten kesme süreci ise, bebeğin katı gıdaya başlaması ile yavaş yavaş anne sütüne daha az ihtiyaç duyması ile başlar.
Her çocuk özeldir ve bu sürecin nasıl ilerleyeceği de her çocuk için farklıdır. Genel geçer kurallar yoktur!
Emzirmeyi şefkatle sonlandırmak için ilk adım çocuğun hazır olup, olmadığının işaretlerini yakalamaktır. Acıktığı ve beslenmek istediği için değil; ilginizi ve sizi istediği için süt içmek istemeye başlaması önemli bir ipucudur.
Memeden veya biberondan bir anda kesmek bağlanma ilişkinize zarar verebilir. Bu nedenle yavaş yavaş ve nazikçe yapılmalıdır. Sabırlı olmayı gerektiren bir süreçtir.
Bu süreç, bebeğin bağımlılıktan bağımsızlığa doğru attığı ilk adımdır. Unutmamak gerekir ki, anne sütü içmek sadece beslenme amacı taşımaz, anne ve bebeğin yakın bir ilişki kurduğu, bebeğin kaygısını rahatlatan ve duygusal ihtiyaçlarını karşılayan önemli bir eylemdir.
Dolayısı ile sütten kesme sürecinde hem ebeveynin hem de bebeğin davranışlarında değişiklikler gözlenir.
Bebek ve anne, birbirinden daha bağımsız olmaya başladığında; bebek dünya ile daha ilgili olmaya başlar, daha bağımsız hareket edebilir. Fakat, anne olmadığında iştahını kaybedebilir, bu da onu daha mutsuz yapabilir.
Diğer taraftan, anne de diğer görev ve sorumluluklarına dönebilir ve bebeği ile geçirdiği zaman, ilk doğduğu zamana göre azalabilir.
Bebeğin ihtiyacı olan besini ve duygusal bakımı aldığı sağlıklı bir süreç geçirebilmeyi amaçlayan bazı stratejilerden derlediklerim;
- İlk ve en önemli madde; Bebeğin sütten kesilmek için hazır olup olmadığını ve ipuçlarını yakalayın.
Bebeğiniz size bazı ipuçları verir, sütten ayrılmaya hazır olduğuna dair. Örneğin, başını dik pozisyonda tutabilir, destekle oturabilir ve sizin yediğiniz şeylere ilgi göstermeye başlayabilir. Dil itme refleksi kaybolur ve annesinin göğüsünden süt içerken huysuz olabilir veya sadece alışkanlık geliştirdiği için süt içmek ister; acıktığı için değil.
- Sütten kesmek için bir takvim hazırlayın.
Başarılı bir şekilde sütten kesmek için kendinize 1 ay verin. Bu zaman, hem anneye hem de bebeğe zorluklarla başa çıkarken nefes alacak alan sağlar. Eğer büyük bir hayat olayı varsa (diş çıkarma, evden taşınma, okul öncesi merkezlerine/ kreşe başlama) sütten kesmekten kaçının. Bebek, yorgun ve aç olmadığında, sizinle daha çok iş birliği kurar.
- Yavaş yavaş başlayalım.
Yavaş yavaş kesmek değişime alışmanızı kolaylaştırır. Örneğin, haftada 1 süt saatini çıkaralım. Bebeğin en az ilgilendiği, en uygunsuz bulduğunuz süt saatinden başlayabilirsiniz. Yavaş yavaş süt zamanını azaltın, bebek yalnızca şişe ve katı gıdalar tercih edene kadar.
Not: Eğer bebek 9 aylık veya daha büyükse, sütten kesip direk bardağa alıştırmak daha iyi olabilir. Böylece sadece birkaç aylığına biberona alıştırmış olmazsınız.
Yavaş yavaş sütten kesmek annenin de daha az süt üretmesini sağlayacak. Böylece, bırakmak sizin için de daha kolay olacak.
Bebek için de alışmak daha kolay olacak, biberon ve ya kapların daha rahat olduğunu fark edecek.
Biberonu bırakırken de aynı şekilde kullanım sıklığını azaltarak, yavaş ve dikkatli ilerlemek gerekir.
- Duygusal rahatlama verin.
Göğüsden süt içerken bebekler, anneleriyle fiziksel bir bağ kurar. Dolayısıyla, sütten keserken ona rahatlık vermek çok önemlidir. Bire bir duygusal yanı güçlü oyunlar oynamak kitap okurken sarılmak, ninni söylemek, masaj yapmak gibi.
- Bebeğin yönetmesine izin verin.
Bazı bebekler kontrol onlardayken sütten kesilmede daha başarılıdır. Eğer kontrolü bebeğe bırakmakta sizin için sorun yoksa; teklif etmeme, kabul etmeme metodu yerine denemek ve gerçek metodunu kullanın. Bu ne demek? Bebek ilgisini gösterdiğinde yanında olun ama siz başlatmayın. Sütten kesmek için en hızlı yol bu değil ama bebeğin ihtiyaçlarının karşılandığından emin olursunuz.
- Beslenme rutinini değiştirin.
Eğer bebek biberona karşı direnç gösterirse, anneden başkasından (nene, dede, baba, bakıcı) kabul etmiyorsa ve eğer beslenme ile sadece anne ilgileniyorsa, rutini değiştirin. Her zaman yatak odasında süt içiyorsa salona geçin ve farklı bir pozisyonda tutmayı deneyin. Eğer işe yaramazsa, eski sisteme geri dönün ve birkaç hafta sonra tekrar deneyin.
- Direnç göstermesini bekleyin.
Sütü vermeyi bıraktığınızda; direnç göstermesi normaldir. 1 veya 2 gün göğüsün yokluğunun yasını tuttuktan sonra, çoğu bebek rahat bir şekilde, katı yiyecekler yemeye ve sıvı içeceklere bardaktan içmeye başlar.
Ne kadar çok anne sütü isteseler de, sağlıklı bebekler yeterince aç kaldıklarında yerler.
- Tıkanmayı ve yatıştırmayı öğrenmek.
Yavaş yavaş yapmamızın diğer bir sebebi, tıkanmayı önlemek. Bu durum, göğüsünüzden süt verirken de yaşanabilir, hızlı bittikten sonra.
Süt kanallarınız süt üretimini azaltmaya başlar ve süt gidecek yer bulamaz. Eğer tıkanma yaşanırsa, acıyı hafifletmek için buz ve ya ağrı kesici kullanabilirisiniz. Veya sütü pompa yardımıyla sağıp, yemeğine katabilirsiniz.
- Verdiğiniz sütün yarısını kestiğinizi düşünün.
Hep veya hiç yerine;
Anne, bebekle birlikteyken sütü verir; diğer bakıcı bebek yemeği yedirir. İşe gitmeden süt vermek ve eve gelince vermek.
Pompa kullanarak sütü sağmak ve biberonla vermek.
- Kendi duygularınızı anlayın. Sadece bebeğiniz süt kesme sürecine alışmayacak, sizin de alışmanız gereken bir süreç. Bazı anneler bedeninin eskisi gibi olmasını ister, bazıları terk edilmiş hisseder.
Bebek büyürken eskiye yönelik özlem hissetmek de çok doğaldır. Bağımsızlık süreçlerine sarılın. Sütten kesmek, duygusal bir deneyimdir ve diğer annelerle deneyiminizi paylaşın.
Bebekler; hasta, üzülmüş ve ya stresli (rutin değişikliklerinde veya bakım veren değişince) hissettiklerinde anne sütünü daha fazla isteyebilirler. Böyle zamanlarda, en iyisi normal düzen nasılsa o şekilde anne sütü verilmesidir.
Bebeğin rahatlamaya ihtiyacı vardır ve anne sütü daha iyi hissetmesine yardımcı olur. Eğer bebek çok fazla zorlanıyorsa, anne sütünden ayrılmaya hazır olmadığını gösterir. Anne sütü ile beslemeye bir süre daha devam edebilir, daha sonra tekrar deneyebilirsiniz.
Kaynaklar:
Kalpten Bağlı, bağlanma temelli ebeveynlik, Barbara Nicholson, Lysa Parker
https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/39335/9241542373_eng.pdf;sequence=1
https://www.nhs.uk/conditions/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/breastfeeding/how-to- stop/
https://www.hamiltonhealthsciences.ca/wp-content/uploads/2019/08/WeaningBreastfedChild-lw.pdf
https://www.parents.com/baby/breastfeeding/weaning/how-to-wean-your-child-from- breastfeeding/
