Dil ve Konuşma Terapisti

Ayşe Görsay

 

Dil ve konuşma gelişimini çeşitli biyolojik, sosyal ve çevresel faktörler etkileyebilmektedir.

 

Bunların en başında ; genetik yatkınlık, çeşitli anomalilerin varlığı, ekran süresi, işitme kaybı, erken doğum ve düşük doğum ağırlığı yer almaktadır.

 

 

TİPİK GELİŞİM GÖSTEREN ÇOCUKLARIN DİL VE KONUŞMA GELİŞİMİ NASIL OLMALI ?

 

2 YAŞ DİL GELİŞİMİ

 

• Dil gelişiminin ve sözcük dağarcığının en hızlı geliştiği dönemdir.

 

• Basit cümleler ile konuşur.

 

• Bu ne ? nerede ? kim ? sorularını sorar ve cevaplar.

 

• İlgili , meraklı ve yeni bilgileri hızlı öğrenirler.
• Eylemle ilişkili nesneyi bilir.

 

• Yer bildiren terimleri anlar.

 

• Yetişkini güldürmek için çabalarlar.

 

• Sözcük dağarcıkları hızlı bir şekilde artar.

 

• 3 / 4 sözcüklü cümle kurabilirler.

 

• Konuşma anlaşılırlıkları artmaya devam eder.

 

• Sık kullanılan eylemleri ( ver,at,koş,uyu,bak) söyleyebilirler.

 

• Büyük – küçük , aşağı – yukarı , yavaş hızlı gibi zıtlık kavramlarını bilirler.

 

• ‘Kaşığı al ve masaya koy’ gibi en az 2 adımlı yönergeleri takip ederler.

 

• Konuşmasının %75 ‘i anlaşılırdır.

 

• 250-300 sözcük kullanırlar.

 

• Sorulduğunda ismini söyler.

 

• Kaç yaşında olduklarını söylerler.

 

• Olumsuzluk ekini kullanmaya başlarlar.
• Kelimelerin yarısı anlaşılırdır.

 

• ‘P,b,m’ harflerini söyleyebilirler.

 

3 YAŞ DİL GELİŞİMİ

 

• Yaklaşık olarak 1000 kelimeye yakın sözcükleri vardır.

 

• 4-5 sözcüklü cümle kurabilirler.

 

• Çoğul eklerini kullanırlar.

 

• Konuşmaları %75 yabancılar tarafından anlaşılır olması beklenir.

 

• Kısa hikayeler anlatabilirler.

 

• Kim, Nasıl, Niçin sorularını sorarlar.

 

• Önce/Sonra kavramını kullanmaya başlarlar.

 

• Sıfatları, zarfları cümlelerinde kullanırlar.

 

• ‘K, g, t, d, n, s, c, ç’ harflerini söylebilirler.

 

4 YAŞ DİL GELİŞİMİ

 

• Çocuklar dil bilgisi yapısını tamamıyla öğrenmiş olurlar.
• Yaşla birlikte bütün söyledikleri anlaşılır şekildedir.

 

• Uzun yönergeleri anlarlar.

 

• Sözcük dağarcıkları 1500 kelime civarındadır.

 

• Yetişkin düzeyinde konuşmaya başlarlar.

 

• Benimki, seninki gibi zamirleri kullanabilirler.

 

• 5N 1K (Ne, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, kim) soruları sorulduğu zaman cevaplayabilirler.

 

• Neden-sonuç ilişkisi kurabilirler.

 

• Farklı zaman eklerini amacına yönelik kullanabilirler.

 

• ‘F,v,z’ harflerini söyleyebilirler.

 

5 YAŞ DİL GELİŞİMİ

 

• Geçmiş zaman , gelecek zaman , şimdiki zaman arasındaki farkı bilir ve anlamlı cümleler kurabilirler.

 

• En son öğrenilen harf olan ‘r’ harfini artık söylemelerini bekleriz.

 

EĞER ÇOCUĞUNUZUN DİL VE KONUŞMA GELİŞİMİ YUKARIDA BAHSETTİĞİMİZ GİBİ DEĞİL İSE NE YAPMALISINIZ ?

 

Böyle bir durumda işin uzmanına başvurmanız gerekir.Yani iletişim, dil ve konuşma bozuklukları ile çalışan dil ve konuşma terapistine gitmelisiniz.

 

PEKİ, NE ZAMAN DİL VE KONUŞMA TERAPİSTİNE GİTMELİSİNİZ?

 

Çocuğunuzun akranlarından geride olduğunu fark ettiğiniz an dil ve konuşma terapi değerlendirmesi alabilirsiniz. Çocuğunuzun erkenden fark edilip beklemek yerine desteklenmesi akranlarını daha hızlı yakalaması için bir fırsattır. Çünkü erken fark edilen çocuklar 3 yaşına kadar bekleyen çocuklara kıyasla yaşıtlarını yakalama şansı çok daha yüksektir. Yani desteklenmeyen çocuğun dil gelişimi gitgide daha da geride kalacaktır.

 

Örneğin çocuğunuz aynı yaşta bir arkadaşıyla oyun oynarken arkadaşının iki-üç kelimeli cümleler kurduğunu gözlemlerken sizin çocuğunuzun hala tek kelime ile isteklerini ifade ettiğini gözlemliyorsanız bu durumda birtakım sinyalleri fark etmenizi sağlayabilir.

 

Bir başka örnek ise çocuğunuzdan daha küçük bir çocuğun konuşma anlaşılırlığının sizin çocuğunuzdan  daha iyi  ancak sizin çocuğunuzun konuşmasını sadece anne babanın anlıyor olması bize aslında destek almanız gerektiğini gösterir.

 

DİL VE KONUŞMA TERAPİSİNE BAŞLARKEN AİLELERİN BİLMESİ GEREKENLER ?

 

Terapiye ihtiyaç varsa olumsuz bir durum ya da bir problem var demektir değil mi ?

 

İşte bu durumu kabul etmek ve onunla yüzleşmek yerine erteleriz.

 

Oysa ki terapinin iyileştiren , problemin varlığını azaltan ve bireye fayda sağlayan özelliğine az vurgu yapılıyor.

 

Sevgili aileler çocuğunuzun dil ve konuşma terapisine ihtiyaç duyması sizi korkutmasın. Bazı çocuklar bazı becerileri kazanırken desteğe ihtiyaç duyar.

 

Çocuğunuzun geç konuşması, artikülasyon hataları dediğimiz harfleri yanlış söyleme ya da kekemelik vb durumlarda terapi almaya ihtiyacı olabilir.

 

Örneğin İngilizcesi zayıf bir çocuğa İngilizce dersi aldırdığınız gibi tıpkı okuma yazma öğrenemeyen çocuklara verdiğiniz destek gibi..

 

Bu desteği çocuğunuza aldırdığınız zaman problem artıyor mu yada  başarısız mı oluyor ?

 

Tabii ki Hayır.

 

Eksiklerimizi kabul etmek ve bunları kapatmak ya da azaltmak için yol aramak gerekir. Evet biz bu problemi azaltmayı hedeflediğimizden bu sürecin adına Terapi diyoruz. Ancak amacımız tıpkı yukarıdaki örneklerde olduğu gibi bir şeyler öğretmek ve fayda sağlamaktır.

 

Bazen aileler bizlere ulaşırken kaygılı hissedebiliyorlar. İlk değerlendirmede kaygılarının aslında bekledikleri gibi olmadığını, bu durumu birçok ailenin ve çocuğun yaşadığını onlara anlattığımız zaman bu sürece neden daha erken başlamadıklarını ve beklediklerini, aynı zaman da zamanlarının boşa geçtiğini aktarıyorlar.

 

Terapi sürecine  daha başlamadan ilk değerlendirmede ailelerimize aktardığımız dil ve konuşma becerilerini etkileyen bazı önemli faktörler vardır.

 

Bunların en başında terapinin sadece terapi odasında olmayacağını , eve ödevler verileceğini, ailenin de sorumlulukları olması gerektiğini, çocukların okuldaki öğretmenleri ile de iletişim içerisinde olunması gerektiğini aktarıyoruz.

 

Diğer bir faktör ise terapi sürecine sık ve devamlı katılım olması gerektiğini söylüyoruz. Seanslar arasında pratik yapılmayan bir hafta varsa gerileme olasılığı artıyor. Evde sık sık pratik yapmak bunun olmasını engelliyor.

 

Günün sonunda, konuşma ve dil becerilerini öğrenmek tıpkı yeni bir müzik aletini öğrenmek / yeni bir spora başlamak gibidir. Bol tekrara ve sabıra ihtiyacımız vardır.

 

Dil ve konuşma terapistleri olarak amacımız her insana iletişim kurma becerisi kazandırmak ve iyileştirmektir.