Eğitim Uzmanı ve Danışmanı
Ayşe Hunat Öztoprak
Ben, deneyimsel öğrenmeyi yarattığım programlarda temel alan bir eğitimciyim. Kendi bireysel öğrenmeme uygun olması bunun en büyük sebebi ve tabii bu nedenle bunu eğlenceli buluyor olmam yadsınamaz. Ben eğleniyorsam çocuklar da eğlenir, yaratılan pozitif ortamda öğrenmeyi kolaylaştırıcı duygular canlanır ve böylece öğrenme ‘anı oluşturma’ yoluyla sağlanır.
Her öğretmen dersin veya konunun öğretilmesinde ulaşmak istediği noktaya varabilmek için kendine uygun metodlar, teknikler ve hatta kazanımın sağlanıp sağlanmadığını anlayabilmek için değerlendirme biçimleri seçer. Bütün bu taktikler veya araçlar öğretmenin kendi için belirlediği öğretim stratejisi çerçevesinde tanımlanır.
Öğretim stratejileri sırasıyla kullanılacak yöntemi, tekniği ve taktiği barındırır yani izlenecek yolun genel bir tanımıdır. Öğretmenin kişiliği, seçeceği strateji üzerinde çok etkin ancak öğrencinin kişiliği de en az onun kadar dikkate alınması gereken bir unsur. Ayrıca dersin konusu, ulaşılmak istenen hedef ve öğrenme ortamı belirlenecek stratejiyi etkileyen değişkenlerden.
Belli başlı üç öğretim stratejisi mevcut. Sunuş yoluyla, Buluş yoluyla ve Araştırma yoluyla.
Kullanılacak olan yöntemler bu üç öğretim stratejisine göre ayrılır. Örneğin klasik anlamda ders anlatımı yapan bir öğretmen doğrudan öğretim yöntemini kullanıyor ve sunuş yoluyla öğretim stratejisini tercih etmiş oluyor. Büyük olasılıkla kendi bu şekilde öğrendiğinden veya başka ders anlatım şeklini öğrenci olarak tecrübe etmediğinden. Eğitimde kullanılabilecek teknikler çok zengin halbuki. Dünya çapında yapılan araştırmalar ve analizler ise Türk öğretmenlerin çoğunlukla anlatım yolunu tercih ettiğini gösteriyor. Öğretmenin merkezde olduğu öğrenim ortamları yaratıyoruz.
Başka bir uçta örnek vereyim.. Örneğin araştırma projeleri veya bilgisayar destekli eğitim teknikleri bağımsız çalışma yöntemleri altında yer alıyor ve kullanılan strateji araştırma yoluyla öğretim. Merkezde öğrencinin kendisi var ancak her öğrenci kişiliğine ve yaşına uymadığını kendi yavrunuzdan deneyimlemiş olabilirsiniz geçtiğimiz pandemi sürecinde.
Öğrenciyi merkeze almak doğru bir yaklaşım fakat öğrencinin yaşı, kişiliği, konu ve hedeflenen kazanıma göre stratejinin belirlenmesi önemli. Tüm yöntemler arasından bu en harikası diye seçim yapmak yanlış olur. Gelişim seviyelerine, bilişsel becerilerine, yaşantılara, çevreye göre farklı zamanlarda farklı stratejiler kullanılabilir.
Öğretmenin kişiliğinin de önemli olduğunu hatırlayalım. Sınıf öğretmenliği yaptığım yıllarda okul yönetimi çocukları öğretmenin, yani benim kişiliğime veya bilişsel becerime göre sınıfıma yerleştirirdi. Çocukların cinsiyetleri ve kişilikleri arasında bir denge sağlamaya dikkat ederek yerleştirilen öğrencilerimin genelde sınıfımdaki hakim özelliği aktif olmalarıydı. Bana uyan yaparak öğrenme stili sınıfımdaki öğrenci profili ile bir araya geldiğinde etkin öğrenme ortamları oluşmasına ön ayak oluyordu. Çok eğlenirdik, halen eğleniyoruz.
Geçtiğimiz yaz gerçekleştirdiğim Summer School’21 programının temelinde yine yaparak öğrenme, başka bir ifadeyle deneyimsel öğrenme yer aldı. Kullanılan tekniklerden sadece bazıları problem çözme, anket, rol oynama, model oluşturma, tartışma, beyin fırtınası ve işbirlikli öğrenme. Ek olarak yüksek dozda samimiyet ve serbestlik sunuldu. Kendilerini rahat hissettikleri ortamlarda bir başka oluyor çocuklar. Çok ama çok az veli çok nadir çocuklarını bu şekilde gözlemleyebiliyor. Anne babalık anlayışınızla ilintili olmuyor bu sadece, çocukların kendilerini birey olarak kabul ettirmeye çalışmaları ile alakalı doğal bir süreç. Sohbet ederken o anı yakaladığınızı bilirsiniz, yaşları büyüdükçe artık dünyaya açılmaya başladıkları için biraz daha zorlaşıyor bu tür anlara kavuşabilmek ama bilirsiniz o hissi. Yaz kampları bu duygunun denizinde yüzdüğünüz muhteşem fırsatlar bir öğretmen için. Bir çocuğa dokunduğunuzu tam olarak anlarsınız. Size bakışlarında yatar teşekkürü. Başka stratejilerle aynı etkileşim sağlanabilir öğrenci ve öğretmen arasında. Kişilik uyumu önemli..
Şimdi bir eğitim yöneticisi olarak öğretmen ve çocukları eşleştirmeye dikkat ediyorum. Kişilik veya bilişsel beceri uyumu yakalamaya özen gösteriyorum. Her öğretmenin kendini rahat hissettiği bir strateji seçimi oluyor ve frekansı tutan öğrenci ile öğrenme stilleri yüksek oranda benzerlik sergiliyor. Örneğin dışadönüklüğü rahatsızlık verici bulan bir öğrenci bağımsız çalışma yöntemini tercih edecektir. Bağımsız çalışmayı tercih eden bir öğretmen ise bu alanda öğrenim materyali üretmekte kolaylık yaşayacaktır ve sınıfında bu strateji doğrultusunda bir çok araç bulunacaktır.
Özetle farklı bilişsel beceriler için farklı öğrenme startejileri geliştirilmesi uygun olan.
Sınıflarımızda yer alan farklı kişiliklere, konulara ve ulaşılmak istenen hedeflere yönelik stratejilerin çeşitlendirilmesi gerekiyor. Önümüzdeki aylarda öğrenme stratejilerini yazmaya ‘Flipped Learning’ yani bireysel öğrenmeyi temele alan Tersyüz Öğrenme ile başlıyoruz.
Öğrencileri gözlemlemek ve bilişsel becerilerini belirleme aşaması eğitim yılının en keyifli süreçlerinden biri. Karşılıklı tartmaların, denemelerin, bakışmaların ve gülümsemelerin yer aldığı sessiz bir merhabalaşma dilimi.
Tadını çıkartmanızı umarım.
