Eğitim Uzmanı  ve Danışmanı Ayşe Hunat Öztoprak

Alternatif eğitimin tanımı aslında tartışmaya açık bir konudur, çünkü ne olduğu alternatifi olduğu eğitim sistemine göre farklılık gösterir. Bir topluluk için alternatif olan diğer bir toplum için alternatif niteliği taşımayabilir. Zaman içerisinde oluşan farklı eğitim sistemlerinde karşımıza çıkan zorunlu eğitim gayeleri ortak özellik taşıdığından ve yaşanan sorunların benzer eleştirilere maruz kaldığı gözlemlendiğinde, alternatif eğitimin ana akım eğitim sistemlerinden farklı eğitim felsefelerine dayandığı, her bir alternatif yaklaşımın farklı gelişim alanlarına odaklandığı ve farklı değerlere öncelik verdiği söylenebilir.

 

Alternatif Eğitim yazı dizimizde ilk ele alacağımız yaklaşım Rudolf Steiner’ın Waldorf eğitimi ve odağında bulunan ‘Antroposophy’ adını verdiği düşünce ve inanç sistemidir.

 

Steiner, 1861 yılında Avusturya’da dünyaya gelmiş felsefi eğitim almış, eğitimci, sanatçı ve doğu mistizimiyle yakından ilgilenmiş bir bilim insanıdır. Sahip olduğu teknik, felsefi ve mistik düşünceler doğrultusunda antropozofi ekolünün kurucusudur. Ona göre eğitimde, insanı insan yapan irade ve duyguların ön planda tutulması gerekir. İnsan akla verilen önem sonucu birey olmayı başarmıştır ancak irade ve duygular gözardı edildiği için doğa, insan ve toplum arasında bir bütünsüzlük söz konusudur. Steiner bu uyumsuzluğun bir gün yıkım getireceği öngörüsüne sahipken Birinci Dünya Savaşı ile birlikte beklenen gerçekleşir. 1919’da Birinci Dünya Savaşından yıkık bir halde çıkmış olan Almanya’nın kalkınması ve bir daha bu tür bir yıkımın yaşanmaması için yeni bir insan modelinin var olması gerektiğine inanan, Waldorf Astoria sigara fabrikasının sahibi Emil Molt, yakın arkadaşı ve dönemin felsefecilerinden olan Rudolf Steiner’ı fabrikasına davet eder ve bir seri eğitim seminerinin başlamasına ön ayak olur. Çocuklarını artık irade ve duygu odaklı yetiştirmek isteyen bireylerin kararlılığı ve Molt’un desteği ile Steiner, yıllardır süregelen ve hayalini kurduğu eğitim yaklaşımını hayata geçirme fırsatı yakalar. İlk Waldorf okulu Steiner’ın ilkeleri doğrultusunda 1919 yılında eğitime başlar. Verilen eğitim mesleki beceri kazanımı sunan klasik eğitim anlayışından farklı olarak irade, duygu, düşünce bütünlüğünü sağlayarak, bilinci geliştirecek ve kişinin benliğini özgür bırakacak bir eğitim olacaktır. Waldorf eğitim modeli zamanla Almanya ve diğer ülkelere örnek oluşturacak niteliğe gelir ve ilk Waldorf Anaokulu Steiner’ın ölümünden bir sene sonra, 1926 yılında açılır.

 

Waldorf eğitim sisteminin temelinde sanata dayalı, sağduyulu ve yaratıcılığı geliştirmeye yönelik bir yaklaşım, bilginin kendisinden ziyade öğrenmeyi sevdirme amacı yatar.

 

Otlar çekilince daha hızlı uzamaz

 

Her çocuğun bir potansiyeli vardır ve bu potansiyel sabırla, uygun koşullar altında ortaya çıkar. Çocuk öğrenme sevgisine sahip olduğu müddetçe ihtiyaç duyduğu her türlü beceriyi geliştirebilir. Tüm gelişim alanlarının desteklenmesi ile dengeli ve çok yönlü gelişim sağlanır. Sanat, müzik ve hareket yoluyla öğrenim gerçekleşir. Deneyimsel öğrenme ortamları yaratılarak merak ve keşfederek öğrenmeye olanak tanınır. Rekabetten uzak durularak toplumsal aidiyet duygusu kazandırılmaya yönlendirilen çocuklar, saygı ve yardımlaşmaya teşvik edilir.

 

Waldorf eğitiminde ezber bilgi ve baskı yoktur. Çocuklar doğayla iç içe, gündelik yaşam içerisinde hayatı öğrenir.

 

Öğrenim ortamları

 

Parlak renklerin tetikleyici, koyu renklerin kasvetli bir ortam yarattığı düşünülür. Sade renklerin sıcak bir atmosfer yarattığına inanılır ve bu nedenle sınıflarda kullanılması tercih edilir. Okul evin bir uzantısı niteliğindedir, çocuğun kendini rahat ve güvende hissetmesi amaçlanır. Kullanılan malzemenin doğal ve gerçek olmasına özen gösterilir. Tahta ve el yapımı materyaller kullanılır. Doğanın bir parçası olan çocuğun, doğadan ayrı olacağı düşünülemez ve bu nedenle organik ürünler sınıf ortamına taşınır. Yün, keçe, ip, kumaş, dal, taş gibi doğanın sundukları ile öğrenim materyalleri oluşturulur. Plastik, sentetik yada doğal olmayan malzemeler kullanılmaz.

 

Müzik, Waldorf sınıflarında etkinlik aralarında düzenli olarak kullanılarak çocukların algılarının gelişmesine ön ayak olur. Beş sesli müzik anlamına gelen pentatonik müzik çocukların kararlılıklarını ve kendine güvenlerini perçinler. Sinir uçlarını tetikleyen, alfa ve teta dalgalarının beyinde artmasına fayda sağlayan müziğin nasıl bir şey olduğunu merak ediyorsanız YouTube üzerinden pentatonik müzik olarak bulabilirsiniz.

 

Waldorf eğitiminde resim, oyun, şarkı, masal, bahçe işleri ve mevsimsel etkinlikler yer alır. Peri hikayeleri, mitoloji ve fabllar hayal gücü geliştirmek üzere sıkça kullanılır. Teknolojiden uzak bir eğitim planlanır ve testler eğitimde yer almaz.

 

Öğretmenler, anne figürünü temsil edecek şekilde kadın öğretmenlerden oluşur ve her biri bir düşünür, bilim insanı, şair, sanatçı, müzisyen ve çevrecidir. Steiner’a göre herkes öğretmen olamaz. Öğretmen kendini rolüne adamalıdır. Bu adanış çocuklar tarafından farkedilir ve öğrenmenin içselleştirilmesinde etkin olur. Öğretmen çocuklara stresten uzak, rahat ve kabul edildikleri bir atmosfer yaratma görevindedir. Çocukların herbiri görünür ve varlıkları onaylanır, bu yolda bilinçli çaba gösterilir.

 

Waldorf okullarında hiyerarşi yoktur. Öğretmenler ve öğrenciler eşittir, birinin diğerinden üstünlüğü söz konusu değildir. Waldorf okullarının merkezi otoriteden bağımsız olması gerekir. Öğretmenler el birliği ile okul yönetimini üstlenir.

 

Kıbırs’ta Waldorf eğitimi

 

Şanslıyız ki adamızda Waldorf eğitimi sunan ve antropozofi’ye sevdalı bir eğitimcimiz var; Hülya Dede. Waldorf eğitim anlayışını bir makaleyle tanımlamanın mümkün olmadığını ancak bir başlangıç teşkil edebileceğini düşünüyor. Kendisine göre önce, Waldorf eğitimini anlamış ve çocuklarını ilkeleri doğrultusunda yetiştirmeye karar vermiş, kendi hayatlarına da uygulamalı olarak almış bir topluluk oluşturulması gerekiyor. Bu yolda ortaklaşalığın bir parçası olmak isterseniz kendisine ulaşabilirsiniz.

@campcyprus