AİLEMİZ Dergisi olarak önceki sayılarımızda sunduğumuz American Center For Disease Control and Prevention tarafından geliştirilen Act Early (Erken Davran) Programını sizlerle paylaşmaya devam ediyoruz. Act Early, 2 aylık, 4 aylık, 6 aylık, 9 aylık, 1 yaş, 1,5 yaş, 2 yaş, 3 yaş, 4 yaş ve 5 yaş çocukların gelişim dönemlerine uygun hazırlanan bir aile takip programıdır. Program kapsamında toplam 4 ana alanda çocukların becerileri değerlendirilmektedir. Bunlar; 1. Sosyal / Duygusal, 2. Konuşma / İletişim, 3. Bilişsel (Öğrenme, Düşünme ve Problem Çözme) ve 4. Hareketler / Fiziksel Gelişim. Act Early programı, ailelerin çocuklarının gelişimlerini kolayca takip etmesini ve sorunlu durumlarda vakit kaybetmeden hekimleri ile konuşmalarını önermektedir.
1 yaşındaki bir çocuk neler yapar?
Sosyal/ Duygusal
- Yabancılara karşı utangaç veya sinirlidir,
- Annesi veya babası bıraktığı zaman ağlar,
- Gözde objesi ve insanı vardır,
- Bazı durumlarda korku gösterir,
- Hikâye duymak istediğinde size kitabı uzatır,
- Dikkat çekmek için sesleri veya hareketleri tekrarlar,
- Giydirilirken yardım etmek için kol ve bacaklarını kaldırır,
- “Ce” ve el çırpma gibi oyunlar oynar
Konuşma / İletişim
- Söylenen basit isteklere cevap verir,
- Basit jestler kullanır, “hayır” için başını sallar yada “güle güle” için elini sallar,
- Sesinin tonunda değişiklikler yapabilir (sesi daha çok konuşma gibidir),
- “Mama” ve “dada” der ve “uh-oh!” diye bağırır,
- Söylediğiniz sözleri söylemeyi dener
Bilişsel (Öğrenme, Düşünme, Problem – Çözme)
- Objeleri farklı bir şekilde keşfeder, sallayarak, vurarak, fırlatarak gibi,
- Saklı şeyleri kolayca bulur,
- İsmi söylendiğinde doğru resme veya objeye bakabilir,
- Jestleri kopyalayabilir,
- Objeleri doğru şekilde kullanmaya başlar; örneğin, bardaktan su içebilir, saçını tarayabilir,
- İki objeyi birbirine vurabilir,
- Objeleri kabın içine koyabilir ve çıkartabilir,
- Objeleri yardım almadan götürür,
- İşaret parmağı ile dürter,
- “Oyuncağını kaldır” gibi basit yönergeleri takip eder.
Hareket / Fiziksel Gelişim
- Yardımsız oturma pozisyonuna geçer,
- Ayağa kalkmak için kendini yukarı çeker, eşyalara tutunarak yürür,
- Tutunmadan birkaç adım atabilir,
- Ayakta tek başına durabilir
Eğer çocuğunuz; emeklemezse, destekle ayakta durmazsa, sakladığınızı gördüğü objeleri aramazsa, “Mama” veya “baba” gibi tek kelimeleri söylemiyorsa, başını titretme veya sallama gibi jestleri yapmazsa, objeleri işaret etmezse, önceden kazandığı becerilerini kaybetmişse mutlaka doktorunuzla konuşarak erken davranınız.
NOT: Act Early Programının çevirisi Klinik Psikolog Çise Onur ve Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Erdem Beyoğlu tarafından yapılmıştır.